De gemeente Utrecht heeft voor de ontwikkeling van de laatste bouwvelden van de wijk Leeuwesteyn gekozen voor Mobius, het plan van Hegeman Ontwikkeling, KOW en RRog. Door in de ontwerpvisie een prominente plek te geven aan de archeologische vondsten, stedenbouwkundig te kiezen voor de oorspronkelijke wegen- en padenstructuur, door het toepassen van Hegemans Meergeneratie woonconcept èn door de wisselwerking tussen de twee bouwvelden is het winnende plan een meerwaarde voor de hele wijk.

Mobius
De naam Mobius is ontleend aan de Möbiusfiguur, die staat voor continuïteit in tijd en beweging. In ons plan komt dat terug door het verleden, de archeologische vindplaats en de oude landweg via de Utrechtse Art Deco te verbinden met ambachtelijke nieuwbouw. Ook in het gebruik van circulaire materialen, een woonprogramma voor alle generaties en in de kringlopen van water en natuur komt het circulaire principe van Mobius terug.

Cultuurhistorie als basis voor stedenbouwkundige uitwerking
De twee bouwvelden, het grote bouwveld 3 en het kleine bouwveld 1b, liggen aan de noordkant van de wijk, aan het park. De archeologische vindplaats van de voormalige buitenplaats Leeuwesteyn vormde één van de inspiratiebronnen voor het ontwerp. Er is gekozen om de twee bouwvelden in samenhang en verbinding vorm te geven.

Het ontwerpteam heeft aan de hand van een kadastrale tekening uit 1813 kunnen achterhalen hoe de hoofdopzet van de buitenplaats was georganiseerd. Deze historische laag is de leidraad geweest in het stedenbouwkundige plan. De oude landweg die over de vroegere buitenplaats liep, wordt gebruikt als de verbindende structuur en route tussen de twee bouwdelen. Daarnaast is de locatie van de archeologische vindplaats voor bewoners en bezoekers zichtbaar en toegankelijk gemaakt in de binnenplaats van het appartementengebouw door de plint van het gebouw te openen en een atrium erboven te ontwerpen.

Architectuur
Mobius is opgezet als een hoogwaardig Utrechts hof. Bouwveld 3 bestaat uit 3- en 4-laagse woningen, met een verbijzondering in de bouwhoogtes op de hoeken van het plan om de stedenbouwkundige positionering te verstevigen. De twee schuin gepositioneerde poortgebouwen geven toegang tot het groene binnengebied en markeren tegelijkertijd de oude landweg.

Het appartementengebouw van bouwveld 1b is getrapt vormgegeven van zeven naar drie lagen, waarmee het gebouw een goede aansluiting maakt op de omliggende bebouwing en er tegelijkertijd een mooie zonoriëntatie ontstaat richting het zuiden. Er is gekozen voor een solitair gebouw om zo het markante karakter van de afronding van de wijk vorm te geven. Het gebouw wordt gedeeltelijk opgetild op de plaats van de historische vindplaats. De boogconstructies vrijwaren de vindplaats van funderingspalen of andere ingrepen en geven een open en uitnodigend beeld aan de begane grond.

Hedendaagse interpretatie van Art Deco
Kleuren, materialen en typologieën zijn geïnspireerd op Art Deco, maar in deze tijd geplaatst door te kiezen voor bio-based en circulaire materialen en modern vakmanschap. Zo worden gerecyclede bakstenen of ‘restpartijen’ in bijzondere metselverbanden toegepast. In zowel het appartementengebouw als het woonblok is een verassende binnenwereld van gerecycled hout ontworpen. De boog- en geometrische vormen weerspiegelen de ambachtelijkheid van de Art-Deco. Raamverdelingen, materialisering en hekwerken van het appartementengebouw zijn ook in bouwblok 3 terug te vinden om het samenspel tussen beide blokken te benadrukken.

Koninklijke circulaire tegel
Tijdens de realisatie van het ‘Huis van Delft’, een publiek- en woongebouw in het centrum van Delft, zijn er nieuwe inzichten ontstaan over de kleurstelling van het gebouw. Hierdoor is de ‘oude’ gevel van geglazuurde keramische tegels beschikbaar gekomen voor hergebruik. In Mobius krijgt dit gevelmateriaal, vervaardigd door Koninklijke Tichelaar uit Makkum, een herbestemming op meerdere plekken in het project. De grijsblauwe steen past enorm goed in het Art deco materialenpalet en komt met name in het appartementengebouw tot zijn recht. Het maakt haar tot een icoon aan het park. De reflectie van de Hollandse lucht zorgen voor een krachtig kleurspel van blauwe en grijze tinten.

Symbiose
De binnentuinen van de bouwblokken vormen een integraal onderdeel van Mobius: twee natuurlijke oases die symbiotisch zijn ontworpen: mens, flora en fauna versterken elkaar. De twee kavels vormen de schakel tussen andere ecosystemen in de omgeving, waaronder Park Leeuwesteyn en het Willem Alexanderpark. In Mobius is een voedselbos, natte en droge verblijfsplekken voor dieren en nestplekken voor vogels en vleermuizen. Er komt een integraal watersysteem met een ruimtelijke kwaliteit en een educatieve kant die tot spelen aanzet in een cascade, wadi’s en watergangen. De binnengebieden nodigen uit tot bewegen en ontmoeten door het slingerpad, de sportheuvel, de moes- en kruidentuin met kas en gedeelde droogmolens.

Meergeneratiehuis
In totaal komen er 105 woningen: 37 huurappartementen in blok 1b, 20 koopappartementen in bouwveld 3, waar ook 48 grondgebonden koopwoningen worden gebouwd. Om de sociaalmaatschappelijke kwaliteit te borgen en een bijdrage te leveren aan de gehele wijk, wordt Mobius ontwikkeld volgens het Meergeneratie woonconcept van Hegeman Ontwikkeling: een mix van individueel en samen. Dit wordt onder andere ingevuld door in een grote variëteit aan woningen te voorzien; huur en koop, groot en klein en ook naderhand eenvoudig aanpasbaar waarmee het plan tegemoet komt aan de woonwensen van alle generaties. Hierdoor ontstaat een levendige en veilige wijk waar verschillende levensstijlen en ritmes naast elkaar bestaan.

Om ontmoeten te stimuleren zijn er ook gemeenschappelijke ruimten in Mobius. Een prominente rol krijgt het Meergeneratiehuis aan het plein van bouwveld 3: een gebouw met collectieve ruimten wat de bewoners gezamenlijk bezitten. In de entree van het appartementengebouw van bouwveld 1b komt een collectieve voorziening. Een andere aanjager van het Meergeneratiewonen is de parkachtige binnentuinen waar mensen elkaar ongedwongen ontmoeten.

Circulair bouwen
Gemeente Utrecht heeft hoge ambitie op het gebied van circulair bouwen. In 2030 wil de gemeente 50% circulair zijn. Mobius draagt bij aan deze ambitie. Wij hebben een hoofddraagconstructie gemaakt welke opgebouwd wordt uit een biobased en hernieuwbare herkomst (hout) of beton waar 50% granulaat in is verwerkt. Een deel van de woningen van blok 3 krijgt een houten draagconstructie. Het appartementengebouw wordt gemaakt van circulair beton, waarin tot 30% granulaat is verwerkt. De gevels worden overal opgebouwd uit HSB buitengevelsystemen en gevuld met biobased isolatiemateriaal. De gevels worden voorzien van metselwerk, hout of de hernieuwbare onderdelen zoals de ‘Tichelaar tegel’ afkomstig uit het Huis van Delft.

Circulair herbruikbaar
De woningen en appartementen bestaan uit materialen die demontabel en/of herbruikbaar zijn. De woningen hebben een MCI (circulaire potentie) tussen de 40 en 50%. Hierbij is losmaakbaarheid belangrijk. Hoe toegankelijk is de verbinding? Wat is de doorkruising en wat is de vorm van de verbinding? Door hier in ontwerpfase keuzes in te maken borgen wij in de realisatiefase dat grondstoffen en materialen na de exploitatie van de woningen hergebruikt of hoogwaardig ingezet worden voor nieuwe producten. De woningen in Mobius hebben een LosmaakbaarheidsIndex tussen de 35% (blok 1b) en 60% (houten woningen blok 3)

Klimaatadaptatie en beperken hittestress
In Mobius veel aandacht voor beperken van hittestress en wateroverlast. In bouwveld 3 komt een extra grote binnentuin, met veel bomen en andere begroeiing. Door de hoge beplanting is er, naast een aantal zorgvuldig gekozen zonneplekken, veel schaduw in de tuin. De parkeerdekken worden voorzien van een waterbufferende substraatlaag van 40 cm tot 100 cm ter plaatste van de bomen. Bij de overgang van openbaar naar woning komen aan de tuinzijde pergola’s met groeiondersteuning. Aan de ‘buitenzijde’ van het bouwblok maken we geveltuinen, met groeiondersteuningen in de gevel voor de klimplanten. Doordat de daken van de gebouwen worden uitgevoerd als groendaken, wordt ook de hittestress op woningniveau bestreden. Op bouwveld 1b komt een verkoelend atrium. De vindplaats van de oude buitenplaats is ingericht met een gevarieerd beplantingsplan van schaduwplanten. De galerijen van het gebouw hebben plantenbakken met vaste planten, waaronder klimplanten en hangende beplanting.

Hemelwater wordt volledig gebufferd binnen Mobius. We hebben ervoor gekozen om de kwantitatieve vraag, op te lossen in een integraal en samenhangend watersysteem met een ruimtelijke kwaliteit, een educatieve kant die een gelegenheid tot spelen biedt. Om die reden maken we het water zichtbaar in een cascade, een wadi en watergangen met natuurlijke oevers.